نگرش فرد در مورد یک موضوع، می تواند بر رفتار وی نسبت به آن موضوع تأثیرگذار باشد.
همچنین اهمیتی که مدیران برای استفادهی صحیح از فناوری قائل هستند، در کاربری آن نقش مهمی دارد. مدیران دارای نگرش مثبت، خود موتور محرکی در استفاده از فناوری اطلاعات به حساب میآیند.
اهمیت بهکارگیری فناوریهای اطلاعاتی در زمینه های مختلف بر کسی پوشیده نیست. توجه به این امر، کتابخانهها و کتابداران را مم به همگام شدن با این فناوریها میدارد. پس برای این همگامی، آگاهی از نگرش کتابداران نسبت به فناوری اطلاعات امری ضروری به نظر میرسد، تا کتابخانهها بتوانند در عصری که به عصر اطلاعات و ارتباطات موسوم است به گونهای مؤثر عمل کنند.
1-2. بیان مسأله
کتابخانهها در ایران از مدتها قبل سرمایهگذاری در زمینه فناوری اطلاعات را آغاز کردهاند، و در توسعه هر چه بیشتر آن میکوشند. هدف از این سرمایهگذاریها، بهبود بهرهوری فردی و در نهایت بهرهوری سازمانی است. با این حال شواهد نشان می دهند که ناکامی در این سرمایهگذاریها در مقایسه با توفیق در آنها رایجتر بوده است (ناخدا، حری، و کرمدوست، 1384، ص 88). علیرغم مزایایی که کاربرد فناوری اطلاعات برای کتابخانهها داشته، آنها با مسائل و مشکلات مربوط به کاربرد آن از جنبههای گوناگون مانند فردی، سازمانی، فرهنگی و اجتماعی روبهرو شده اند.
کاربردهای مختلف فناوری اطلاعات در زمینه های متنوعی مانند شهر الکترونیکی، دولت الکترونیکی، تجارت الکترونیکی و آموزش الکترونیکی با سرعت در حال گسترش میباشند. به همین دلیل دولتها با ایجاد زیرساختهای مناسب، رشد و توسعهی فناوری اطلاعات را تسریع نموده اند. سازمانها نیز برای بهره گیری از مزایای فناوری اطلاعات، تمهیداتی اندیشیدهاند که یکی از آنها
طرحهای جامع فناوری اطلاعات است. نهاد کتابخانههای عمومی کشور با نگاهی نوین به فناوری اطلاعات بهعنوان ابزار اصلی تحول در سازمانهای امروز، با تعریف پروژهی تدوین طرح جامع فناوری اطلاعات و بهکارگیری مشاور دارای تجربه در طراحی سیستمهای بر پایهی فناوری اطلاعات در سازمانهای فرهنگی و استفاده از توانمندیهای علمی و اجرایی موجود در داخل و خارج کشور، در راستای حصول اهداف زیر گام برمیدارد:
مکانیزاسیون فرآیندهای کلیدی و عملیاتی؛
دستیابی به سیستمهای تعاملی رزرو و سفارش الکترونیکی منابع کتابخانه؛
ارائه خدمات الکترونیکی متنوع برای اعضا؛
تهیه نسخ الکترونیکی از منابع نایاب کتابخانه؛
دسترسی آسان به منابع پرتقاضا برای همه و از همه جا؛
جست و جوی سریع در پایگاههای اطلاعاتی داخلی و خارجی؛
حفاظت و نگهداری از اصل منابع بهطور مناسبتر؛
توانایی پاسخگویی مناسبتر به نیازهای مراجعان؛ و
صرفه جویی در زمان مراجعان و کتابداران (رهنمافرد، 1384، ص 46).
همچنین در سند چشمانداز نهاد کتابخانههای عمومی ایران در سال 1404 آمده است که این نهاد در بهره گیری از فناوریهای نوین اطلاعاتی با ایجاد کتابخانههای ترکیبی از طریق
دیجیتالسازی اثربخش خدمات و منابع، پیشرو خواهد بود (نهاد کتابخانههای عمومی، 1389،
ص 77). این کتابخانهها از فناوریهای اطلاعاتی همچون رایانهها، سختافزارها و نرمافزارهای کاربردی،
وب سایتهای کتابخانهای، منابع الکترونیکی، اینترنت، اینترانت و امثال اینها استفاده می کنند. امّا آمارها وضع مطلوبی را از کتابخانه های عمومی در ایران نشان نمی دهد، به طوری که حتی آمارهایی که از سوی نهاد کتابخانه های عمومی کشور منتشر می شود، بیانگر این است که کتابخانه های عمومی در یک نگرش کلی از نظر کمی و کیفی با استانداردهای بین المللی فاصله دارند. اطلاعات موجود در
وبسایت نهاد کتابخانههای عمومی کشور، در مورد کتابخانههای عمومی استان خوزستان حاکی از این است که تعداد کمی از این کتابخانهها دارای بخش خدمات اینترنتی هستند و از نظر تعداد رایانه نیز وضعیت چندان مطلوبی ندارند. وبسایتهای شماری از این کتابخانهها هم، از غنای لازم برخوردار نیستند.
داورپناه (1381، ص 3) به این نتیجه رسید که عوامل زیرساختی متفاوتی نظیر عوامل فنی، انسانی، اقتصادی، فرهنگی – اجتماعی، و دولتی، بهره گیری از فناوری اطلاعات در کتابخانه ها را تحت تأثیر قرار می دهند. این عوامل را میتوان به عنوان عوامل زیرساختی فناوری اطلاعات” به صورت زیر
دستهبندی کرد:
عوامل فنی: سختافزار و نرمافزار رایانه، ارتباط راه دور، استانداردها، اشتراک رایانهای، تأمین انرژی (برق).
عوامل انسانی: کارکنان متخصص، استخدام کارکنان، نگرش کارکنان نسبت به فناوری اطلاعات و آموزش ضمن خدمت، حمایت مدیران رده بالا، ثبات در مدیریتها و همکاری.
عوامل اقتصادی: منابع مالی، هزینه فناوری اطلاعات.
عوامل اجتماعی – فرهنگی: نظام آموزشی، کاربران (نگرش فرهنگی جامعه).
عوامل دولتی: ت ملی اطلاعرسانی، قوانین و مقررات، و سازمان ملی اطلاعرسانی.
هر کدام از این عوامل، مشخصات خاص خود را دارند، ولی اساساً حلقه های یک زنجیر هستند و بستر را برای طراحی، نگاهداری و بهره گیری موفقیتآمیز از فناوری اطلاعات هموار می کنند. لذا هنگام بهرهوری از فناوری اطلاعات باید همهی این عوامل مد نظر باشد. عوامل فردی مانند
برداشتها و نگرشهای کارکنان نسبت به فناوری اطلاعات و ویژگیهای جمعیتشناختی آنان، از
جمله عواملی هستند که بر میزان پذیرش و استفاده کارکنان از این فناوری تأثیر میگذارند
(شیخشعاعی و علومی، 1386، ص 10). با توجه به نقش عامل انسانی در بهبود کارآیی کتابخانهها،
بررسی عوامل فردی می تواند از ابعاد گوناگونی به افزایش بهکارگیری نظاممند فناوری اطلاعات و
در نتیجه بهرهوری و پیشرفت سازمان یاری رساند (ناخدا، حری، و کرمدوست، 1384، ص 77).
درباره این سایت